سامانه مشاوره قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران سامانه مشاوره قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران
سوال:
آیا تغییر جنسیت در ایران قانونی است؟پس از تغییر جنسیت، تکلیف مهریه چه میشود؟آیا زن پس از تغییر جنسیت باید عده طلاق یا فسخ نکاح نگه دارد؟آیا تغییر جنسیت میزان ارث را تغییر میدهد؟مقدار دیه برای شخصی که تغییر جنسیت داده چگونه محاسبه میشود؟
پاسخ:
ایران جز معدود کشورهای مسلمان است که عمل تغییر جنسیت را قانونی اعلام کرده است، بنابراین، ترنسهایی که بتوانند مراحل روانشناسی را با موفقیت طی کنند و از پس هزینههای عمل جراحی بربیایند، میتوانند قانونا جنسیت خود را تغییر دهند و با جنس جدیدی در ایران زندگی کنند.
در این خصوص، قبلا ماده ۹۳۹ قانون مدنی وجود داشت که در مورد «دو جنسی» ها بود، یعنی اشخاصی که هم فیزیولوژیک مرد و هم فیزیولوژیک زن را دارا هستند، همچنین، بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ تغییر جنسیت را قانونی اعلام کرده است.
در این زمینه انجمنی با عنوان «انجمن حمایت از بیماران مبتلا به اختلالات هویت جنسی ایران» در سال ۱۳۸۶ به ثبت رسیده است. آیا تغییر جنسیت در دین اسلام پذیرفته شده است؟
دین اسلام اعم از مذهب تشیع و اهل سنت و دین مسیحیت از جمله ادیانی هستند که تغییر جنسیت را برای ترنسها شرعی اعلام کردهاند، به همین دلیل، در فتاوی فقهای تشیع احکامی راجع به تغییر جنسیت وجود دارد. تغییر جنسیت چه آثاری دارد؟
وقتی شخصی جنسیت خود را تغییر میدهد، هویت جدیدی پیدا میکند، لذا در جامعه حقوق و تکالیف جنس جدید را پیدا میکند. برای مثال میزان سهمالارث فرد تغییر میکند، شناسنامه قبلی باطل شده و شناسنامه جدیدی صادر میشود، در برخی از قراردادها تغییراتی ایجاد میشود، در عرصه بینالمللی هویت جدیدی مییابد و … . اگر شخصی جنسیت خود را تغییر میدهد، آیا از کارش اخراج میشود؟
قراردادهایی که در آنها جنسیت تاثیر ندارد مثل خرید و فروش، اجاره و … پس از تغییر جنسیت نیز بر قوت و اعتبار خودشان باقی میمانند ولی قراردادهایی که در آنها جنسیت تاثیر دارد مثل ازدواج، با شرایطی باطل میشود.
در مورد قرارداد کار بستگی دارد که میزان سهمیه آن اداره یا ارگان برای مردان و زنان چقدر باشد.
برای مثال شغلی مثل خلبان جنگنده در ایران فقط برای مردان است نه زنان، لذا اگر مردی که خلبان نیروی هوایی ایران است، تغییر جنسیت به مونث بدهد، ممکن است قرارداد کار او باطل شود، اما اگر جنسیت در قراداد کار تاثیری نداشته باشد، قرارداد کار هم به قوت خودش باقی میماند. اگر یکی از زوجین جنسیت خود را تغییر دهد، چه تاثیری بر ازدواج دارد؟
ازدواج از جمله قراردادهایی است که در آن جنسیت تاثیر دارد. در مورد تغییر جنسیت بعد از ازدواج دو فرض جدا وجود دارد:
فرض اول، زمانی است که یکی از زوجین تغییر جنسیت بدهد.
در این صورت، ازدواج باطل میشود چون در ایران ازدواج همجنسگراها قانونی و شرعی نیست و چون با تغییر جنسیت یکی از زوجین، انگار دو تا جنس موافق باهم ازدواج کردهاند، لذا عقد نکاح آنها باطل میشود. اگر زن و شوهر هردو بخواهند جنسیت خود را تغییر بدهند، باز هم زن و شوهر باقی میمانند؟
فرض دوم این است که زوجین همزمان تغییر جنسیت بدهند.
در این صورت، انگار نقشها و جنسیتها جابه جا شده، لذا برخی از فقها مثل امام خمینی (ره) چنین ازدواجی را بر قوت و اعتبار خود باقی میمانند، اما احتیاط این است که زن و شوهر دوباره صیغه نکاح را جاری کنند. پس از تغییر جنسیت، تکلیف مهریه چه میشود؟
در این باره نظر اقوی در ایران این است که چنانچه قبل از تغییر جنسیت، رابطه زناشویی برقرار شده باشد، زن مستحق تمام مهریه است و حتی اگر شوهر تغییر جنسیت دهد، نمیتواند با این بهانه مهریه همسرش را پرداخت نکند، اما اگر رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود حتی اگر خودش تغییر جنسیت بدهد. اگر زنی پس از ازدواج موقت تغییر جنسیت بدهد، آیا میتواند مهریه بگیرد؟
در ازدواج موقت (صیغه) باید مهریه تعیین شود و الا نکاح باطل خواهد بود، بنابراین، زنی که پس از صیغه، جنسیت خود را تغییر میدهد، نسبت به مدتی که از صیغه مانده، مستحق مهریه نخواهد بود اما به اندازه مدت قبل از تغییر جنسیت باید مهریهاش پرداخت شود.
همچنین، اگر پس از صیغه موقت این شوهر باشد که تغییر جنسیت میدهد، باید مهریه همسرش را تمام و کمال پرداخت کند. تکلیف نفقه پس از تغییر جنسیت چه میشود؟
از آنجایی که نفقه بر عهده شوهر است، اگر یکی از زوجین تغییر جنسیت بدهد، چون ازدواج باطل میشود، دیگر پرداخت نفقه معنایی ندارد و اگر هردو همزمان تغییر جنسیت بدهند، پرداخت نفقه بر عهده جنس مرد خواهد بود. آیا زن پس از تغییر جنسیت باید عده طلاق یا فسخ نکاح نگه دارد؟
اگر خود زن تغییر جنسیت بدهد، پس از انحلال نکاح نیازی به نگه داشتن عده نیست اما اگر شوهر تغییر جنسیت بدهد و نکاح پایان یابد، نگه داشتن عده بر زن واجب است.
وکیل تغییر جنسیت با احاطه حقوقی که بر روند اخذ مجوز دارد، فرآیند تغییر جنسیت را در سریع ترین زمان ممکن انجام خواهد داد. همسر من پس از عقد ازدواج تصمیم به تغییر جنسیت گرفته است. تکلیف خرج و مخارجی که برای عروسی و طلاها و … کردم، چه میشود؟
اگر شخص قبل از ازدواج تمایلات خود را میداند ولی با همان حال ازدواج میکند، براساس قاعده غرور شوهر میتواند تمام هزینههای متعارف را از او دریافت کند، مگر اینکه زن ثابت کند اگر به شوهرش میگفت قصد تغییر جنسیت دارد، باز هم مرد با او ازدواج میکرد که در این صورت، دیگر تکلیفی به پرداخت هزینهها ندارد.
در مورد طلاها اگر در دوران نامزدی باشند، شوهر میتواند آنها را پس بگیرد اما اگر عقد ازدواج واقع شده باشد، چون زن مالک آنها شده و میتواند هر تصرفی در آنها داشته باشد، مرد زمانی میتواند آنها را پس بگیرد که عین آنها وجود داشته باشد. اگر با کسی ازدواج کنم که ترنس است اما به من نگفته باشد، میتوانیم جدا شویم؟
اگر شخص قبل از ازدواج تغییر جنسیت داده باشد ولی موقع ازدواج قید نکرده باشد، طرف مقابل میتواند به عنوان تدلیس نکاح را فسخ کند و نیازی به طلاق نیست.
اما اگر هم هنگام ازدواج تغییر جنسیت خود را قید کرده باشد، باز هم امکان فسخ نکاح بعد از ازدواج وجود دارد به این دلیل که شخصی که تغییر جنسیت میدهد، فاقد برخی از اندامها است و امکان فرزندآوری ندارد.
لذا مرد میتواند براساس ماده ۱۱۳۲ قانون مدنی نکاح را با همسرش (زنی که قبلا مرد بوده، تغییر جنسیت داده و زن شده، حالا با شوهرش ازدواج کرده) فسخ کند و زن میتواند براساس ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی نکاح را نسیت به شوهرش (مردی که قبلا زن بوده، تغییر جنسیت داده و مرد شده و حالا با زنش ازدواج کرده) فسخ کند. پس از تغییر جنسیت تکلیف فرزندان چه میشود؟
براساس قانون ایران مادر کسی است که فرزند از تخمک اوست و فرزند را در رحم خود پرورش داده و به دنیا آورده باشد و پدر کسی است که فرزند از نطفه او متولد شده باشد.
طبق این تعاریف، پس از تغییر جنسیت همچنان هویت و عنوان پدر و مادر برای فرزندانشان باقی میماند؛ بنابراین، همچنان حضانت برای آنها وجود دارد.
در واقع، مادر پس از تغییر جنسیت برای فرزندانش پدر نمیشود (براساس ماده ۱۱۸۰ ولایت فقط برای پدر و جد پدری است)، بلکه همچنان عنوان مادر را دارد یا برعکس، برای پدر نیز وضع همینطور است.
البته در مورد پدر استثنایی وجود دارد و آن این است که اگر بعد از تغییر جنسیت برای فرزند اذیت و آزاری داشته باشد، براساس ماده ۱۱۸۴ ولایت او ساقط خواهد شد.
همچنین، به طور کلی اگر مادر یا پدر پس از تغییر جنسیت صلاحیت خود را برای حضانت فرزند به هر دلیلی از دست بدهند، براساس ماده ۱۱۷۳ برای فرزند قیم تعیین میشود. نفقه فرزندان پس از تغییر جنسیت با چه کسی است؟
نفقه فرزندان بر عهده پدر است و چون پدر و مادر بعد از تغییر جنسیت همچنان برای فرزندانشان پدر و مادر باقی میمانند، لذا تکلیف نفقه از پدر ساقط نمیشود و چنانچه پدر یا جد پدری تمکن خود را برای پرداخت نفقه از دست بدهند، نفقه بر عهده مادر خواهد بود هرچند مادر تغییر جنسیت داده باشد. آیا تغییر جنسیت میزان ارث را تغییر میدهد؟
احکام ارث تابع جنسیت زمان فوت والدین است. برای مثال اگر پسری پدرش را در سال ۸۶ از دست داده باشد و خودش در سال ۸۷ تغییر جنسیت به دختر داده باشد، سهم او معادل سهم پسر خواهد بود چون در زمان فوت پدرش هنوز پسر بوده است.
لذا دو برابر دختران ارث میبرد. اما در همین فرض، اگر شخص در سال ۹۰ مادرش را از دست بدهد، معادل سهم دختر ارث میبرد یعنی نصف پسران؛ چون در سال ۸۷ جنسیتش را از پسر به دختر تغییر داده است و موقع فوت مادرش دختر بوده است. پدری که تغییر جنسیت داده و سپس، پسرش فوت کرده، چگونه از پسرش ارث میبرد؟
در مورد ارث والدین از فرزندان پس از تغییر جنسیت، ملاک زمان انعقاد نطفه است. به این معنی که در زمانی که نطفه فرزند تشکیل میشود، مادر و پدر هر جنسیتی که داشته باشند، بعد از فوت فرزندانشان براساس همان جنسیت ارث میبرند، هرچند تغییر جنسیت انجام داده باشند.
لذا پدری که تغییر جنسیت داده و سپس فرزندش را از دست داده، معادل سهم پدر از فرزندش ارث میبرد چون زمان انعقاد نطفه فرزند، جنسیت پدر را داشته است. همچنین، این حکم برای مادر هم اجرا میشود. مقدار دیه برای شخصی که تغییر جنسیت داده چگونه محاسبه میشود؟
برای دریافت دیه، ملاک، زمان مطالبه است. یعنی شخصی که خواهان دیه است، در زمان مطالبهی آن هر جنسیتی که داشته باشد، به همان میزان دیه پرداخت میشود.
برای مثال شخص در تصادف رانندگی (زمان وقوع حادثه) زن بوده و سپس به طور قانونی تغییر جنسیت به مرد میدهد و بعد از تغییر جنسیت، دادخواست دیه (زمان مطالبه دیه) میدهد. در این زمان دیه او، دیه مرد خواهد بود.
یا اگر شخص در زمان مطالبه دیه مرد باشد، سپس تا زمانی که دیه را دریافت میکند، تغییر جنسیت بدهد و زن بشود، باز هم دیه مرد به او پرداخت میشود؛ چون زمان مطالبه دیه اهمیت دارد؛ نه زمان وقوع حادثه یا زمان پرداخت دیه. برای تغییر جنسیت چه عملهایی باید انجام شود؟
علاوه بر عملهایی که مربوط به تغییر اندامهای اساسی است، سایر اندامها مثل بینی، گونهها، استخوان فک و … ممکن است عمل زیبایی شوند، همچنین، عملهایی روی پوست، تارهای صوتی یا لیزر موهای بدن و … نیز ممکن است صورت بگیرد. هزینه هر عمل برای تغییر جنسیت چقدر است؟
از آنجایی که عملهایی که برای تغییر جنسیت انجام میشود، متعدد هستند؛ لذا هزینه آن نیز ممکن است بالا باشد، البته بستگی به بیمارستان هم دارد.
هزینههای بیمارستان خصوصی (بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان) به مراتب بالاتر از بیمارستانهای دولتی (بین ۴ تا ۸ میلیون تومان) است.
همچنین، هزینههای جراحی زیبایی فرد نیز ممکن است اضافه شوند؛ تمام هزینهها برعهده شخص میباشد. آیا ارگانی یا بانکی به ترنسها وام میدهد تا هزینههای سنگین عمل را بپردازند؟
در خصوص تغییر جنسیت، وامی با این عنوان وجود ندارد اما بهزیستی کمکهای بلا عوضی را به ترنسها برای جلسات مشاوره و هزینههای مربوط به عمل جراحی میدهد. برای تغییر جنسیت باید به کدام دادگاه مراجعه کرد؟
طبق بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده، دادخواست تغییر جنسیت باید به دادگاه خانواده محل اقامت فرد داده شود. در واقع، دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود. فرآیند تغییر جنسیت بعد از دادگاه، چگونه است؟
پس از اینکه دادخواست تغییر جنسیت به دادگاه رسید، دادگاه قرار کارشناسی صادر کرده و فرد را به پزشکی قانونی ارجاع میدهد.
پزشکی قانونی فرد را به یک روانپزشک معتبر معرفی می کند تا جلسات رواندرمانی (یکساله) را طی کند.
حدود ۶ ماه فرد باید تحت نظر روانپزشک در قالب جنس مخالف زندگی و رفتار کند، همچنین، شخص باید هر ماه به پزشکی قانونی مراجعه کند و وضعیتش بررسی شود. در همین حین، آزمایشات تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ انجام میشود.
پس از طی شدن یک دوره یکساله، روانپزشک ترنس بودن فرد را تایید کرده و گزارشات خود را به پزشکی قانونی ارجاع میدهد، علاوه بر روانپزشک، پزشکی قانونی نیز باید بررسیهای لازم را انجام داده و نظریات روانپزشک را تایید کند.
سپس، پزشکی قانونی نتیجه نهایی را به قاضی اعلام میکند. قاضی نیز بررسیهای خودش را انجام داده و براساس نظر پزشکی قانونی حکم به تغییر جنسیت میدهد.
پس از صدور حکم تغییر جنسیت، گواهی و دستورهای لازم خطاب به اداره ثبت احوال و سایر مراجع، برای ابطال شناسنامه فعلی و صدور شناسنامه با هویت و مشخصات جدید به نام متقاضی، صادر میشود.
رای دادگاه در این خصوص، قطعی است. هزینه دادگاه برای درخواست تغییر جنسیت چقدر است؟
تغییر جنسیت از دعاوی غیرمالی و غیرترافعی میباشد، بنابراین، هزینه آن معادل دعوای غیرمالی است. آیا راه دیگری جز دادگاه هم برای تغییر جنسیت وجود دارد؟
راه دیگری نیز وجود دارد تا ترنسها برای تغییر جنسیت اقدام کنند.
در این راه، ترنسها ابتدا باید به یک روانپزشک معتبر مراجعه کنند و دوران رواندرمانی (یکساله که ۶ ماه را باید در قالب جنس مخالف زندگی کنند) را تحت نظر روانپزشک، طی کنند.
همچنین، آزمایشات تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از این که فرد دچار اختلالات هورمونی یا کروموزومی نشده، باید انجام شود.
سپس، روانپزشک تاییدیهای را مبنی بر اینکه شخص واقعا ترنس است، صادر میکند. سپس براساس این تاییدیه، شخص باید دادخواست تغییر جنسیت را به دادگاه خانواده ارائه دهد.
دادگاه قرار کارشناسی صادر کرده و فرد را به پزشکی قانونی معرفی میکند. پزشکی قانونی بررسیهای لازم را انجام میدهد و مدارک پزشکی و روانپزشکی فرد را بازبینی و تایید میکند و سپس به دادگاه ارجاع میدهد. در آخر، قاضی براساس نظریات پزشکی قانونی، حکم تغییر جنسیت را صادر میکند. چه مدارکی برای دادخواست تغییر جنسیت لازم است؟
شخص میتواند دلایلی چون شهادت شهود و مطلعین، تحقیقات محلی، استعلام نظر پزشکی قانونی، سایر دلایل و منضمات را منضم به دادخواست خود کند، البته بهتر است قبل از هر اقدامی با وکیل پایه یک دادگستری در این خصوص مشاوره داشته باشید، اشخاص از چه سنی میتوانند دادخواست تغییر جنسیت بدهند؟
معمولا دادخواست تغییر جنسیت از سن ۱۸ سالگی (سن قانونی) است، اما در هر سنی، شخص حتما باید دورههای مشاوره روانشناسی و مشاوره جنسی را قبل از عمل طی کند.
تهیه شده در سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران
به قلم : دکتر حشمدار
مشاوره رایگان قضایی
هموطنان می توانند سوالات خود را
از ساعت 8 صبح تا 2 بعد از ظهر با شماره 129 تماس حاصل فرمایند.
.
و از ساعت 2 بعدازظهر تا 6 بعدازظهر با شماره 09121900500 تماس تلفنی حاصل فرمایند.
.
همچنین هموطنان می توانند از طریق برنامه واتس آپ در طول 24 ساعت شبانه روز سوالات خود را نیز ارسال نمایند و پاسخ دریافت نمایند و همچنین مشاوران قضایی آماده تنظیم دادخواست و لایحه نیز می باشند.
همچنین به اطلاع می رساند
کل فرم های قضایی با متن لازم در لینک ذیل موجود است
https://iran5050.com/?cat=138
که شما می توانید رایگان دانلود کنید و در دادگاه استفاده نمایید
تنها کافیست که فرم مورد نظر خود را جستجو نمایید
در مورد دیه اعضای مختلف بدن بطور کامل و بصورت تشریحی در لینک ذیل موجود می باشد.
https://iran5050.com/?p=5877
کلیه اطلاعات لازم در مورد دیه بصورت جزء به جزء توضیح داده شده است.
در مورد طلاق لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=طلاق
در مورد عدم تمکین لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=عدم+تمکین
در مورد ضرب و جرح لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=ضرب+و+جرح
در مورد مهریه لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=مهریه
در مورد نفقه لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=در+مورد+نفقه
در مورد تصادف لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=تصادف
در مورد دعاوی ملکی لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?s=ملک
در مورد چک لینک ذیل را مطالعه نمایید
https://iran5050.com/?s=چک
و در مورد سامانه ثنا لینک ذیل را مطالعه فرمایید
سامانه ثنا روند پرونده شما را اعلام می نماید و شما می توانید از شکایت و موضوع شکایت و دستور قاضی مطلع شوید
https://iran5050.com/?s=سامانه+ثنا
در مورد دریافت خدمات قضایی از تلفن همراه لینک ذیل را مطالعه فرمایید
مانند فراموشی رمز ورود و غیره
https://iran5050.com/?p=857
در مورد شکایت از قضات لینک ذیل را مطالعه فرمایید
https://iran5050.com/?p=2625
لازم بذکر است
در بسیاری موارد شهروندان با توجه به پرداخت هزینه بالای وکلاء ، متاسفانه هیچ نتیجه ای بدست نیاورده اند
لذا این سامانه در جهت رفاه شهروندان ایرانی داخل و خارج کشور و کاهش هزینه های قضایی در صورت نیاز به لایحه ، دادخواست ، شکایت، دفاعیه ، مطالعه پرونده ،تجدید نظرخواهی و اعاده دادرسی ، درخواست خود با را به همرا مدارک ارسال نمایید تا کارشناسان مجرب و دانشگاهی ، درخواست شما را بررسی کرده و مدارک لازم را تنظیم و برای شما ارسال نمایند.
همچنین مستقیما می توانید از کانال تلگرامی ذیل کلیه اطلاعات لازم را بدست آورید.
iran5050com@
@iran5050com
https://chat.whatsapp.com/LXJ0EtK4nSV3I7cC0192nV
از صبر و شکیبایی شما متشکریم
