آسیب ‌شناسی جنایی Forensic Pathology

زیرشاخه‌ای از علم آسیب شناسی است که با بررسی و معاینه اجساد در تعیین علت مرگ و زمان مرگ تمرکز دارد. نمونه برداری معمولاً در حین رسیدگی به پرونده های کیفری و جزايی توسط یک بازرس یا کارشناس پزشکی قانونی انجام می- شود و علاوه بر تعیین علت و زمان مرگ، اغلب از بازرس یا کارشناس پزشکی قانونی خواسته می شود که هویت جسد را نیز تعیین کند (1)

آسیب شناسی جنایی، مطالعه بیماری ها و آسیب های مورد علاقة دادگاه های کیفری است. گواهی نامه پایان دوره در زیر شاخه های پاتولوژی بعد از سه سال تحصیل به فلوشیپ ها و رزیدنت های رشته پاتولوژی اعطا می شود. پاتولوژی جنایی، به کارگیری رشته پزشکی در پرونده های قضایی است. متخصص آسیب شناسی جنایی، پزشکی است که آموزش خود را در علوم تشریح و آسیب شناسی، کامل کرده است. انجام اتوپسی ( نمونه برداری از جسد)، بررسی علائم پس از مرگ برای تعیین علت مرگ از وظایف عمده آسیب شناس جنایی است. یک گزارش اتوپسی، حاوی فرایند آسیب شناسی، توضیحات مربوط به زخم یا بیماری مانند زخم گلوله به سر، خونریزی ناشی از زخم چاقو، خفگی در اثر استنشاق گاز منواکسید کربن، انفارکتوس میوکارد ناشی از بیماری عروق کرونر است که آغازگر یک سری از اتفاقاتی است که منجر به مرگ یک فرد می¬شود. تشریح نحوة مرگ، توصیف شرایط دربارة علت مرگ که در بسیاری از حوزه های قضایی عبارت اند از: قتل، تصادف، طبیعی، خودکشی

و نامشخص، از وظایف آسیب شناس جنایی است.

کالبد شکافی، فرصت را برای دیگر مسائل مطرح شده توسط مرگ، مانند جمع آوری شواهد، ردیابی یا تعیین هویت جسد فراهم می کند. بررسی و مستند سازی زخم ها و جراحات، در زمان کالبد شکافی و گاهی اوقات در یک محیط بالینی، از الزامات پاتولوژی جنایی است. جمع آوری و بررسی نمونه های بافتی در زیر میکروسکوپ ( بافت شناسی) به منظور شناسایی وجود یا عدم وجود بیماری های طبیعی و دیگر یافته های میکروسکوپی مانند وجود آزبست در ریه ها یا ذرات باروت در اطراف زخم گلوله، جمع آوری و تفسیر تجزیه و تحلیل سم شناسی در بافت ها و مایعات بدن برای تعیین علت شیمیایی مرگ در اثر استعمال بیش از حد مواد سمی به صورت مسمومیت تصادفی یا مسمومیت عمدی، شهادت به عنوان یک شاهد و متخصص در دادگاه در مورد اقدامات تخصصی و یافته های علمی، از دیگر وظایف آسیب شناس جنایی است.

اصولاً در سالن تشریح پزشکی قانونی، كالبد شناسي توسط آسیب شناس و با همکاری تکنسین کالبد شکافی انجام می شود. پزشکان قانونی، گاهی اوقات به عنوان “بازرسان پزشکی قانونی» یا پزشکان آموزش دیده در بررسی و درمان پزشکی به قربانیان تجاوز جنسی و آن دسته از افرادی که در بازداشت پلیس هستند ارائه خدمت می کنند. سالانه تعداد قابل توجهی علت مرگ و اتوپسی و معاینه خارجی جسد، توسط آسیب شناس جنایی انجام می شود.

  • موضوعات اتوپسی جنایی

تعیین علت و حالت مرگ، در دهه های اخیر از موضوعات کلاسیک اتوپسی جنایی است. هدف و موضوع مهم دیگر پاتولوژیست جنایی، شناسایی قربانیان ناشی از درگیری های قومی و نسل کشی است. بنابراین، تعیین علت مرگ و شناسایی هویت، اساساً دو هدف اصلی یک کالبد شکافی پزشکی قانونی است. اگر مورد، مربوط به مرگ ناشی از خشونت باشد

سه احتمال بوجود می آید: صدمات ناشی از ضربه، خفگی یا مسمومیت. زخم های تروماتیک، باید با توجه به آلت قتاله / سلاح که آنها را ایجاد کرده، طبقه بندی شود. زخم با آلت کند، زخم با آلت تیز، شکاف و سوراخ یا ترکیبی از آنها ” و اینکه از چه سلاحی استفاده شده است ؟ ” اینها اولین سؤالاتی است که توسط افسران پلیس از یک آسیب شناس جنایی پرسیده می شود و بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی آسیب شناس جنایی، برنامه ریزی های لازم برای تحقیق و کشف جرم و جنایت توسط کارآگاهان انجام می شود(2).

هریک از آلات قتاله و ابزارهای استفاده شده برای قتل دارای نشانه های خاص خود در بدن قربانی هستند. زخم های چاک شده با وسایل نوک تیز تولید می شود، در حالی که زخم های سوراخ دار می تواند ناشی از سلاح های مختلف، از وسایل نوک تیز گرفته تا سلاح گرم باشد. باید توجه شود که نام گذاری این زخم ها در  کشورها متفاوت بوده و با زبان یکسان نيست و همین امر اغلب در پرونده های جنایی مشترک بین کشورها، منجر به مشکلات ، در تفسیر گزارش کالبد شکافی می شود.

گام نهایی در علم آسیب شناسی جنایی و کالبد شکافی، بررسی مرگ های خشونت آمیز، بیان و تعیین شیوة مرگ است

درجدول نکروپسی ( جدول ثبت مشخصات متوفی و یافته های آسیب شناسی و کالبد شکافی)، مشخصات بسیاری از قتل ها، خودکشی ها، تصادف ها یا مرگ های نامشخص و مرگ در اثر مستی و مرگ و میر طبیعی مشخص نشده است و نیاز به تحقیقات بیشتر، از جمله معاینات تکمیلی دارد. کالبد شکافی همچنین دارای اهداف جانبی دیگری به شرح زیراست:

1-     مستند سازی ( تشخیص، توصیف و اندازه گیری ) هر دو آسیب خارجی و داخلی.

2-     تشخیص ناهنجاری های داخلی و خارجی، و نقص های خلقتی و بیماری ها.

3-     نسبت دادن مرگ به یک رویداد خاص و رابطه علّیت که مسئله ای بزرگ تر در پزشکی قانونی است.

4-     تعیین علل دیگري که ممکن است به مرگ کمک کرده باشد

5-     جمع آوری نمونه برای بررسی های بافت شناسی، سم شناسی، میکروبیولوژیکی یا تجزيه و تحليل هاي جانبی ديگر.

6-     تعیین زمان مرگ، در صورت لزوم.

7-     تعیین اینکه آیا یک نوزاد پس از به دنیا آمدن، نفس کشیده است یا نه.

8-     نگه داشتن اندام مربوط، بافت یا نمونه به عنوان مدرک.

9-     ارائه یک گزارش کتبی کامل از نکروپسی، تفسیر یافته های پزشکی قانونی جدی و صلاحیت دار.

10-  بازگردادن جسد به خانواده متوفی به نحو مطلوب و مناسب

فقیه محقق، حجت‌الاسلام دکتر حشمدار (دام ظلّه)

سامانه پژوهشی فقهی و حقوقی

به آگاهی می‌رسد که شهروندان ایرانی داخل و خارج از کشور ـ اعم از عموم مردم، اندیشمندان، قضات، و وکلای گرامی ـ می‌توانند پرسش‌های فقهی و حقوقی خود را هر روز ساعت ۷ تا ۸ صبح به‌صورت مستقیم و رایگان با حضرت استاد در میان گذارند.

شماره تماس مستقیم: ۰۹۱۲۱۹۰۰۵۰۰

حضرت استاد، به لطف الهی، آماده پاسخ‌گویی به پرسش‌های شما به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی می‌باشند.

زیرشاخه‌ای از علم آسیب شناسی است که با بررسی و معاینه اجساد در تعیین علت مرگ و زمان مرگ تمرکز دارد. نمونه برداری معمولاً در حین رسیدگی به پرونده های کیفری و جزايی توسط یک بازرس یا کارشناس پزشکی قانونی انجام می- شود و علاوه بر تعیین علت و زمان مرگ، اغلب از بازرس یا کارشناس پزشکی قانونی خواسته می شود که هویت جسد را نیز تعیین کند (1)

آسیب شناسی جنایی، مطالعه بیماری ها و آسیب های مورد علاقة دادگاه های کیفری است. گواهی نامه پایان دوره در زیر شاخه های پاتولوژی بعد از سه سال تحصیل به فلوشیپ ها و رزیدنت های رشته پاتولوژی اعطا می شود. پاتولوژی جنایی، به کارگیری رشته پزشکی در پرونده های قضایی است. متخصص آسیب شناسی جنایی، پزشکی است که آموزش خود را در علوم تشریح و آسیب شناسی، کامل کرده است. انجام اتوپسی ( نمونه برداری از جسد)، بررسی علائم پس از مرگ برای تعیین علت مرگ از وظایف عمده آسیب شناس جنایی است. یک گزارش اتوپسی، حاوی فرایند آسیب شناسی، توضیحات مربوط به زخم یا بیماری مانند زخم گلوله به سر، خونریزی ناشی از زخم چاقو، خفگی در اثر استنشاق گاز منواکسید کربن، انفارکتوس میوکارد ناشی از بیماری عروق کرونر است که آغازگر یک سری از اتفاقاتی است که منجر به مرگ یک فرد می¬شود. تشریح نحوة مرگ، توصیف شرایط دربارة علت مرگ که در بسیاری از حوزه های قضایی عبارت اند از: قتل، تصادف، طبیعی، خودکشی

و نامشخص، از وظایف آسیب شناس جنایی است.

کالبد شکافی، فرصت را برای دیگر مسائل مطرح شده توسط مرگ، مانند جمع آوری شواهد، ردیابی یا تعیین هویت جسد فراهم می کند. بررسی و مستند سازی زخم ها و جراحات، در زمان کالبد شکافی و گاهی اوقات در یک محیط بالینی، از الزامات پاتولوژی جنایی است. جمع آوری و بررسی نمونه های بافتی در زیر میکروسکوپ ( بافت شناسی) به منظور شناسایی وجود یا عدم وجود بیماری های طبیعی و دیگر یافته های میکروسکوپی مانند وجود آزبست در ریه ها یا ذرات باروت در اطراف زخم گلوله، جمع آوری و تفسیر تجزیه و تحلیل سم شناسی در بافت ها و مایعات بدن برای تعیین علت شیمیایی مرگ در اثر استعمال بیش از حد مواد سمی به صورت مسمومیت تصادفی یا مسمومیت عمدی، شهادت به عنوان یک شاهد و متخصص در دادگاه در مورد اقدامات تخصصی و یافته های علمی، از دیگر وظایف آسیب شناس جنایی است.

اصولاً در سالن تشریح پزشکی قانونی، كالبد شناسي توسط آسیب شناس و با همکاری تکنسین کالبد شکافی انجام می شود. پزشکان قانونی، گاهی اوقات به عنوان “بازرسان پزشکی قانونی» یا پزشکان آموزش دیده در بررسی و درمان پزشکی به قربانیان تجاوز جنسی و آن دسته از افرادی که در بازداشت پلیس هستند ارائه خدمت می کنند. سالانه تعداد قابل توجهی علت مرگ و اتوپسی و معاینه خارجی جسد، توسط آسیب شناس جنایی انجام می شود.

  • موضوعات اتوپسی جنایی

تعیین علت و حالت مرگ، در دهه های اخیر از موضوعات کلاسیک اتوپسی جنایی است. هدف و موضوع مهم دیگر پاتولوژیست جنایی، شناسایی قربانیان ناشی از درگیری های قومی و نسل کشی است. بنابراین، تعیین علت مرگ و شناسایی هویت، اساساً دو هدف اصلی یک کالبد شکافی پزشکی قانونی است. اگر مورد، مربوط به مرگ ناشی از خشونت باشد

سه احتمال بوجود می آید: صدمات ناشی از ضربه، خفگی یا مسمومیت. زخم های تروماتیک، باید با توجه به آلت قتاله / سلاح که آنها را ایجاد کرده، طبقه بندی شود. زخم با آلت کند، زخم با آلت تیز، شکاف و سوراخ یا ترکیبی از آنها ” و اینکه از چه سلاحی استفاده شده است ؟ ” اینها اولین سؤالاتی است که توسط افسران پلیس از یک آسیب شناس جنایی پرسیده می شود و بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی آسیب شناس جنایی، برنامه ریزی های لازم برای تحقیق و کشف جرم و جنایت توسط کارآگاهان انجام می شود(2).

هریک از آلات قتاله و ابزارهای استفاده شده برای قتل دارای نشانه های خاص خود در بدن قربانی هستند. زخم های چاک شده با وسایل نوک تیز تولید می شود، در حالی که زخم های سوراخ دار می تواند ناشی از سلاح های مختلف، از وسایل نوک تیز گرفته تا سلاح گرم باشد. باید توجه شود که نام گذاری این زخم ها در  کشورها متفاوت بوده و با زبان یکسان نيست و همین امر اغلب در پرونده های جنایی مشترک بین کشورها، منجر به مشکلات ، در تفسیر گزارش کالبد شکافی می شود.

گام نهایی در علم آسیب شناسی جنایی و کالبد شکافی، بررسی مرگ های خشونت آمیز، بیان و تعیین شیوة مرگ است

درجدول نکروپسی ( جدول ثبت مشخصات متوفی و یافته های آسیب شناسی و کالبد شکافی)، مشخصات بسیاری از قتل ها، خودکشی ها، تصادف ها یا مرگ های نامشخص و مرگ در اثر مستی و مرگ و میر طبیعی مشخص نشده است و نیاز به تحقیقات بیشتر، از جمله معاینات تکمیلی دارد. کالبد شکافی همچنین دارای اهداف جانبی دیگری به شرح زیراست:

1-     مستند سازی ( تشخیص، توصیف و اندازه گیری ) هر دو آسیب خارجی و داخلی.

2-     تشخیص ناهنجاری های داخلی و خارجی، و نقص های خلقتی و بیماری ها.

3-     نسبت دادن مرگ به یک رویداد خاص و رابطه علّیت که مسئله ای بزرگ تر در پزشکی قانونی است.

4-     تعیین علل دیگري که ممکن است به مرگ کمک کرده باشد

5-     جمع آوری نمونه برای بررسی های بافت شناسی، سم شناسی، میکروبیولوژیکی یا تجزيه و تحليل هاي جانبی ديگر.

6-     تعیین زمان مرگ، در صورت لزوم.

7-     تعیین اینکه آیا یک نوزاد پس از به دنیا آمدن، نفس کشیده است یا نه.

8-     نگه داشتن اندام مربوط، بافت یا نمونه به عنوان مدرک.

9-     ارائه یک گزارش کتبی کامل از نکروپسی، تفسیر یافته های پزشکی قانونی جدی و صلاحیت دار.

10-  بازگردادن جسد به خانواده متوفی به نحو مطلوب و مناسب

فقیه محقق، حجت‌الاسلام دکتر حشمدار (دام ظلّه)

سامانه پژوهشی فقهی و حقوقی

به آگاهی می‌رسد که شهروندان ایرانی داخل و خارج از کشور ـ اعم از عموم مردم، اندیشمندان، قضات، و وکلای گرامی ـ می‌توانند پرسش‌های فقهی و حقوقی خود را هر روز ساعت ۷ تا ۸ صبح به‌صورت مستقیم و رایگان با حضرت استاد در میان گذارند.

شماره تماس مستقیم: ۰۹۱۲۱۹۰۰۵۰۰

حضرت استاد، به لطف الهی، آماده پاسخ‌گویی به پرسش‌های شما به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی می‌باشند.

با کلیک روی عکس،  سوال خود را یطور خودکار درواتساپ طرح نمایید وپاسخ رایگان دریافت نمایید

Check Also

تاریخ نظریه : 1399/02/20 شماره نظریه: 7/99/49

استعلام: مطابق ماده 383 قانون آیین دادرسی کیفری «در مواردی که پرونده به طور مستقیم …