شرایط اساسی صحت معامله چیست؟

شرایط صحت معامله، در ماده 190 قانون مدنی، پیش بینی کرده است که عبارتند از: 

“قصد طرفین و رضای آن ها” : قصد، یعنی، طرفین معامله، بخواهند معامله را ایجاد کنند و رضا، یعنی، بدون وجود اکراه و اجبار و با تمایل شخصی، مایل به انجام این امر باشند.

“اهلیت طرفین” : اهلیت، یعنی، طرفین، عاقل، بالغ، مختار بوده و محجور یا همان صغیر، سفیه و مجنون، نباشند و از نظر قانونی، از اهلیت استیفا، یعنی، امکان انجام معامله حقوقی برخوردار بوده و ممنوع المعامله نباشند.

“مشروعیت جهت معامله” : مشروعیت جهت، یعنی، هدف و انگیزه ایجاد معامله، غیر قانونی و غیر شرعی نباشد.

عقد خارج لازم، یک عقد لازم بوده که جدا و خارج از یک عقد جایز است و طرفین آن عقد جایز، به منظور جلوگیری از فسخ آن، این قرارداد جایز را ضمن آن عقد لازم، شرط کرده یا عدم فسخ این قرارداد جایز را ضمن آن عقد لازم، شرط می کنند.

“موضوع معین که مورد معامله باشد”: یعنی، موضوع و مورد معامله که مال یا تعهد است، باید، مشخص بوده و مبهم نباشد.

ماده 191 قانون مدنی، در خصوص تاثیر قصد بر معامله، مقرر می دارد: “عقد، محقق می‌ شود، به قصد انشاء، به شرط مقرون بودن به چیزی که دلالت بر قصد کند.”

بر اساس این ماده، عقد یا قراداد، با قصد انشا یا همان قصد ایجاد معامله، محقق شده و این قصد، باید، به وسیله لفظ یا نوشتاری که دلالت بر داشتن قصد می کند و به عبارتی، قصد داشتن طرفین معامله را برای ایجاد آن، نشان می دهد، اعلام شده و اظهار گردد. 

رضایت طرفین معامله، یعنی، طرفین معامله، با میل قلبی، اقدام به ایجاد معامله و اعلام قصد خود نمایند و ایجاد معامله، از روی تهدید، اکراه یا اجبار نباشد. نبود قصد، سبب بطلان معامله یا عقد می شود و نبود رضایت، سبب عدم نفوذ معامله؛ چنانچه هریک از طرفین معامله، بدون رضایت، اقدام به انعقاد قرارداد نموده و بعدا، رضایت خود را اعلام کند، معامله صحیح خواهد بود.

ماده 210 و 211 قانون مدنی، در خصوص اهلیت طرفین قرارداد، مقرر می دارند: “متعاملین باید، برای معامله، اهلیت داشته باشند.”، “برای اینکه متعاملین، اهل محسوب شوند، باید، بالغ و عاقل و رشید باشند.”

بر اساس این مواد، اهلیت که از شرایط صحت قرارداد بوده، به معنای رشید بودن، داشتن بلوغ و عقل است و به عبارتی، طرفین قرارداد، نباید، صغیر، مجنون یا سفیه باشند. در خصوص تاثیر عدم اهلیت طرفین قرارداد بر معامله، باید گفت، در مواردی، عدم اهلیت و محجور بودن متعاملین، سبب بطلان معامله و در مواردی، سبب عدم نفوذ آن می باشد.

معاملات مجنون، یعنی شخصی که به واسطه جنون، عقل نداشته و معاملات صغیر غیر ممیز، یعنی، کودک خردسالی که زشت و زیبا را تشخیص نمی دهد و به سن بلوغ که در دختران، 9 سال تمام قمری و در پسران، 15 سال تمام قمری بوده، نرسیده، همواره باطل است، مگر اینکه شخص مجنون، دارای جنون ادواری یا دوره ای باشد و در دوران افاقه، اقدام به انعقاد معامله نماید.

 معاملات سفیه یا غیر رشید، یعنی کسی که عقل معاش ندارد، گاهی باطل و گاهی صحیح هستند. معاملات مالی سفیه یا غیر رشید، در صورتی که معامله نافع باشد، یعنی برای او، نفع داشته باشد، صحیح، در صورتی که معامله، مضر باشد، باطل و در صورتی که معامله، نه نافع و نه مضر باشد، غیر نافذ بوده و معاملات غیر مالی او، صحیح است. معاملات صغیر ممیز نیز در صورتی که معامله نافع باشد، یعنی برای او، نفع داشته باشد، صحیح، در صورتی که معامله، مضر باشد، باطل و در صورتی که معامله، نه نافع و نه مضر باشد، غیر نافذ بوده و برای نفوذ، نیاز به اذن ولی قهری یا قیم او دارد.

قانون مدنی، در ماده 214 خود، در خصوص مورد معامله، مقرر می دارد: “مورد معامله، باید، مال یا عملی باشد که هر یک از متعاملین، تعهد تسلیم یا ایفاء آن را می کنند.”

بر اساس این ماده از قانون مدنی، مورد معامله، می تواند، اعم از مال یا تعهد به انجام یک عمل باشد. قانون مدنی، در مواد 215 و 216 خود، ویژگی ها و شرایط مورد معامله را جهت صحت قرارداد، پیش بینی کرده است. 

ماده 215 و 216 قانون مدنی، به ترتیب، در خصوص ویژگی ها و شرایط مورد معامله مقرر می دارند: “مورد معامله، باید، مالیت داشته و متضمن منفعت عقلائی مشروع باشد.” و “مورد معامله، باید، مبهم نباشد، مگر در موارد خاصه که علم اجمالی به آن، کافی است.”

تهیه شده در سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران
به قلم : دکتر حشمدار

فرمهای قضایی کلیک کنید

سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران


سامانه مشاوره رایگان قضایی و فقهی جمهوری اسلامی ایران

به قلم: دکتر حشمدار

راهنمای استفاده و خدمات سامانه

با عرض ادب و احترام، لطفاً مطالب زیر را با دقت مطالعه فرمایید:

مشاوره رایگان تلفنی

شماره‌های تماس:

  • ۰۹۱۲۱۹۰۰۵۰۰ ارتباط مستقیم با حجت الاسلام دکتر حشمدار
  • ۱۲۹ (سراسری) تلفن متعلق به قوه قضاییه می باشد
    ساعات پاسخگویی: ۷ صبح تا ۹ صبح

دسترسی سریع به خدمات و فرم‌ها

نکته بسیار مهم:

با راه‌اندازی سامانه یکپارچه خدمات الکترونیک قضایی و استعلامات، کافی است به آدرس زیر مراجعه کنید و از خدمات متنوع زیر بهره‌مند شوید:
https://129i.ir

خدمات قابل دسترس در منوی سمت راست سامانه:

  • ثبت نام الکترونیک قضایی
  • ابلاغ الکترونیک قضایی
  • اطلاع‌رسانی پرونده اشخاص
  • اطلاع‌رسانی با رمز پرونده
  • نوبت‌دهی قضایی و دفاتر خدمات قضایی
  • ثبت درخواست گواهی عدم سوء پیشینه
  • آگهی الکترونیک
  • خودکاربری وکلای دادگستری کشور و مرکز وکلا
  • اعتراض به عملکرد دادسراها
  • پاسخگویی به شکایات سازمان تعزیرات حکومتی
  • ثبت و اعلام رشوه‌خواری و سوءاستفاده از مقام اداری (ماده ۹۱)
  • دادخواست الکترونیک دیوان عدالت اداری
  • بانک اطلاعاتی طبقه‌بندی شده موضوعات دعاوی اداری
  • استعلام سابقه طرح دعوا مرتبط با چک
  • استعلام وضعیت ثبت نام اشخاص، کارشناسان و وکلا
  • اصالت مدارک قضایی
  • ثبت الکترونیکی صدور سند و تصدیق اصالت اسناد دفاتر اسناد رسمی
  • ممنوع‌الخروجی اجرای اسناد رسمی
  • ثبت گزارش فساد

منابع و اطلاعات کاربردی

برای آشنایی کامل با قوانین، آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های قضایی می‌توانید به لینک‌های زیر مراجعه نمایید:

از صبر و شکیبایی شما سپاسگزاریم.

با کلیک روی عکس، سوال خود را یطور خودکار درواتساپ طرح نمایید وپاسخ رایگان دریافت نمایید

Check Also

در چه مواردی رأی دادگاه قابل فرجام‌خواهی است و تفاوت آن با تجدیدنظرخواهی چیست؟

رأی قابل فرجام‌خواهی معمولاً مربوط به دعاوی مالی با خواسته بیش از نصاب قانونی یا …